Nét kiến trúc cổ kính của Chu Gia Hoa Viên ở châu Hồng Hà, Trung Quốc

Chu Gia Hoa Viên ở đâu?

Chu Gia Hoa Viên nằm ở số 16, đường Hàn Lâm, huyện Kiến Thủy, châu tự trị Hồng Hà, Vân Nam, Trung Quốc. Có xe buýt đi thẳng đến Kiến Thủy từ nhà ga phía Nam Côn Minh và tất cả các quận, thành phố ở châu Hồng Hà.

Đây là một khu vườn riêng của anh em Chu Vị Khanh, một cận vệ thời nhà Thanh. Toàn bộ Chu Gia Hoa Viên có diện tích hơn 20.000 mét vuông và diện tích xây dựng hơn 5.000 mét vuông.

Bối cảnh lịch sử và phong cách bố trí không gian của Chu Gia Hoa Viên

Chu Gia Hoa Viên được xây dựng vào những năm đầu triều đại Quang Tự thời nhà Thanh (năm 1875) và hoàn thành vào năm năm Huyền Thông thứ hai đời nhà Thanh (năm 1910).

Đây là một biệt phủ kiểu cổ điển hình ở Kiến Thủy với "ngũ gian, lục nhĩ, ngũ sảnh, nhất đại thiên tỉnh, phụ tứ tiểu thiên tỉnh" (5 gian, 6 tai*, 5 sảnh, một sân chính lớn và 4 sân phụ nhỏ) nằm thành các dãy song song với nhau.

 ‌ + Năm gian‌: dùng để chỉ không gian sinh hoạt chính của ngôi nhà, thường có năm gian, tức là có năm khu vực theo hướng chiều rộng của ngôi nhà.

 ‌ + Sáu tai‌: “Tai” ở đây ám chỉ các cánh hoặc phần mở rộng của ngôi nhà, thường nằm ở hai bên của ngôi nhà chính, tạo thành sáu gian.

  + Năm sảnh: dùng để chỉ khu vực tiếp khách hoặc sinh hoạt chính trong ngôi nhà chính, có năm phòng.

  + Một sân chính, bốn sân phụ: Một sân lớn nằm ở trung tâm, trong khi 4 sân nhỏ hơn được bố trí xung quanh để giúp không gian sáng sủa và thoáng đáng hơn, đồng thời cũng góp phần thông gió và thoát nước cho ngôi nhà.

Bố trí nhà ở của Chu Gia Hoa Viên có bố cục không đối xứng “ba dọc và bốn ngang”, bao gồm nơi ở của gia đình và điện thờ tổ tiên và hậu hoa viên. Toàn bộ khu phức hợp tòa nhà hướng về phía Tây Bắc - Đông Nam, với ao nước, vườn trước, sân giữa và vườn sau được sắp xếp theo trình tự trên trục chính.

Ngay khi bước vào cổng, bạn sẽ thấy một hành lang dài. Hai bên hành lang có đồ nội thất cổ và nhiều phụ kiện tinh xảo. Những đồ trang trí cổ kính này là một trong những chi tiết tinh xảo nhất trong khu vườn của Chu Gia Hoa Viên.


Mười "căn nhà sàn" được bố trí dọc theo con đường bên trái được nối với "Bào Mã Chuyển Giác Lâu" phía sau. Đây là phòng thu chi và cửa hàng cung cấp đồ hộp vào thời điểm đó. Ngoài ra, khu vực này là nơi buôn bán xuất nhập khẩu thiếc, gạc y tế nhập khẩu, muối và thuốc lá của Chu gia thời bây giờ. Bên phải là phòng thờ tổ tiên của gia đình ở phía trước và sân trong ở phía sau. Phía trước chính điện có hồ nước, có sân khấu kịch, lầu, hoa và cây xanh,…

Cách bố trí không gian của Chu Gia Hoa Viên không chỉ xem xét đến sự thoải mái cho gia chủ mà còn phản ánh tính thẩm mỹ và chức năng của kiến trúc truyền thống Trung Quốc. Mỗi bộ phận đều có giá trị chức năng và thẩm mỹ cụ thể, chúng cùng nhau tạo thành một môi trường sống hài hòa và thống nhất.
 

Một số tòa nhà nổi bật của Chu Gia Hoa Viên

Tòa nhà chính

Tú Lâu

Mai Đình

 Chu gia đặt tên cho sân trong của gia đình theo tên của bốn loài hoa: mai, lan, trúc và cúc.  Mai Đình lấy hoa mai làm chủ đề. Hoa mai thường được vẽ trên tường, cửa ra vào và cửa sổ của sân, và những bài thơ và câu đối dựa trên hoa mơ được khắc trên các cột kèo và các bức tường. Từ Mai Đình có thể thấy rõ cách bố trí tòa nhà chính của vườn họ Chu là “bốn dọc và ba ngang”.
 

Lan Đình

Trúc Viên

Giàn nho cổ thụ

Tử Đằng Viện

Được đặt theo tên của cây tử đằng cổ thụ trong sân, sảnh chính của Tử Đằng Viện được người dân mệnh danh là "Thượng Đường Võ". Đây là không gian công cộng của Chu gia, dùng để tổ chức các buổi họp mặt gia đình, thảo luận, tổ chức hôn lễ và các hoạt động “đầy năm” cho trẻ hay lễ trường thành cho những người tròn 18 tuổi, tang lễ. Nhìn chung, việc giáo dục và lễ nghi gia đình đều được thực hiện ở đây. Người ta nói rằng "Cuộc nổi dậy Tân Hải Lâm An" gây chấn động Vân Nam cũng được nhen nhóm ở đây.
 

Thư viện Bạch Lộc

Sảnh Hoài Viễn

Sảnh chữ I

Sảnh chữ I là sảnh trung tâm của từ đường Chu Gia. Sảnh được kết nối với tòa nhà phía sau bằng một hành lang đổ, tạo thành một nhóm các tòa nhà hình chữ “I”. Nơi này được dùng làm phòng họp gia đình, nơi nghỉ ngơi sau khi thờ cúng tổ tiên, nơi tổ chức yến tiệc và là nơi thực hiện hình phạt gia đình đối với những thành viên gia tộc mắc lỗi. Sảnh trung tâm là một tòa nhà kiểu mái cuốn, trông nhẹ nhàng và thoáng đãng hơn.
 Chu gia từ đường

Từ đường của Chu gia bao gồm một nhóm gồm ba sân là Hoa Đường, Hưởng Đường và Tế Đường. Có một hồ nước phía trước Hoa Đường được gọi là "Hồ Tiểu Nga". Có 24 bài thơ, thư pháp, tranh vẽ và những bức phù điêu tinh xảo được chạm khắc trên các phiến đá xung quanh. Phía trước hồ có một sân khấu nước tinh xảo và một hành lang với mái nhà cuốn được xây ngang qua hồ. Hành lang có mái hiên rộng rãi dùng làm khán đài xem kịch.
 Phía sau Hoa Đường là Hưởng Đường và Tế Đường, nơi thờ cúng tổ tiên và nơi tổ chức các cuộc họp gia đình và phòng tiệc. Tế Đường là nơi thờ bài vị của tổ tiên Chu gia. Sau này, thành viên của gia tộc tăng lên nên đã được chuyển thành ký túc xá và điện thờ được chuyển đến Hoa Đường. Các gian chái hai bên gian thờ là phòng tiếp đón các vị khách quý, người thân, bạn bè thân thiết.

Sân khấu kịch nước

Sảnh hoa

Phòng ở của Chu gia

Hậu Hoa Viên

Đặc điểm kiến ​​trúc và giá trị văn hóa của Chu Gia Hoa Viên

Chu Gia Hoa Viên ở Kiến Thủy không chỉ có quy mô lớn mà còn có phong cách kiến ​​trúc độc đáo, kết cấu không gian chặt chẽ và hoành tráng. Cách bố trí các tòa nhà trong gia viên rất có trật tự, với các sân nối tiếp nhau.

Toàn bộ nhóm tòa nhà có những đường gờ dốc, mái hiên, dầm chạm khắc và cột sơn, rất tinh tế và trang nhã. Chu Gia Hoa Viên không chỉ là sự kết hợp giữa kiến ​​trúc truyền thống Hán và nghệ thuật kiến ​​trúc địa phương mà còn tiếp thu nội dung, kỹ năng của các dân tộc thiểu số, làm tăng thêm nét đặc trưng cho không gian của ngôi nhà.

Khi bước vào hội trường, bạn sẽ thấy một bức tường theo chủ đề tráng lệ được bao phủ bởi những bức chân dung của các thế hệ của Chu gia. Phía sau bức tường là phòng thờ tổ tiên được trang trí bằng những thanh xà chạm khắc bằng gỗ, đá và những bức tranh sặc sỡ, ấn tượng. Các bức tượng tổ tiên, các vị thần và di sản văn hóa trong điện thờ thể hiện những thăng trầm trong công việc kinh doanh của Chu gia trong nhiều thế kỷ qua, và tạo cơ hội tìm hiểu lịch sử, văn hóa và phong tục dân gian của Vân Nam.

Chu Gia Hoa Viên không gian rất đẹp, với những bức tường đất nện kiên cố bao quanh nơi ở và khu vườn. Dù đã trăm năm trôi qua nhưng nó vẫn thu hút rất nhiều du khách đến thưởng ngoạn. Khi bước vào Chu Gia Hoa Viên, bạn sẽ nhìn thấy những hành lang với lan can chạm khắc và ngọc bích, những khu vườn, lối đi và đình nhỏ và độc đáo, cùng với công nghệ chạm khắc tinh xảo khiến người ta choáng váng và kinh ngạc.


Gạch, đá, gỗ và các vật liệu khác được sử dụng trong Chu Gia Hoa Viên đều có chất lượng cao nhất. Đặc biệt, các tác phẩm chạm khắc gỗ ở Chu gia phải mất gần chục năm mới hoàn thành, với tay nghề cao và kỹ thuật chạm khắc tinh xảo, tích hợp nhiều yếu tố như kiến trúc vườn Nam Vân Nam, nghệ thuật chạm khắc và phong tục Trung Hoa. Cho dù đó là những công trình kiến trúc đã trải qua thăng trầm của cuộc sống hay những tác phẩm điêu khắc, đồ nội thất và vật liệu đều có thể tìm thấy ở khắp mọi nơi, minh chứng cho tinh thần bền bỉ của nền văn hóa cổ đại. Văn hóa mà công trình kiến trúc của Chu Gia Hoa Viên mang theo không chỉ là một phần của văn hóa Trung Quốc mà còn là sự giao thoa của nhiều nền văn hóa, và là hiện thân độc đáo của văn hóa ở miền nam Vân Nam.
 

Tham quan Chu Gia Hoa Viên

Vào tháng 3 năm 2013, Chu Gia Hoa Viên đã được đưa vào danh sách các đơn vị bảo vệ di tích văn hóa trọng điểm quốc gia. Sau khi được xây dựng và bảo trì cẩn thận trong thời gian dài, Chu Gia Hoa Viên ở Kiến Thủy không chỉ giữ được những nét lịch sử mà còn được trưng bày cho công chúng thông qua phát triển du lịch và các phương tiện khác. Trở thành một ví dụ quan trọng để nghiên cứu và chiêm ngưỡng phong cách kiến ​​trúc nhà ở và đời sống xã hội phía nam Vân Nam vào cuối thời nhà Thanh.