Bí ẩn về cánh đồng chum Plain of Jars – Di sản thế giới độc đáo của Lào

Cánh đồng chum là một trong những di tích thời tiền sử quan trọng của Đông Nam Á, nằm rải rác trên cao nguyên Mường Phuon gần xã Phonsavan, tỉnh Xieng Khuang, Lào. Điểm đến này không chỉ là một trong những bí ẩn khó giải đáp của các nhà khảo cổ, mà còn là điểm tham quan du lịch hấp dẫn ở Lào gây tò mò và hứng thú cho rất nhiều du khách quốc tế.

Ở Cánh đồng chum Lào, người ta tìm thấy khoảng 2100 chiếc chum đá có niên đại từ thời đồ sắt nằm rải rác ở nhiều địa điểm thuộc tỉnh Xieng Khuang. Vì nhiều nguyên nhân nên chỉ một phần của Cánh đồng chum được đưa vào khai thác du lịch và mở cửa cho khách tham quan. Có 7 phân khu mở cửa đón khách du lịch, bao gồm:
Khu 1 (điểm tham quan nổi tiếng nhất)
Khu 2, 3, 16 (gần cố đô Xieng Khouang)
Khu 23 (gần suối nước nóng ở Muang Kham)
Khu 25 (ở quận Phou Kout hầu như không được ghé thăm)
Khu 52 (gần làng Hmong, nơi chỉ có thể đi bộ đến được)

Cánh đồng Chum gây ấn tượng với du khách bởi những chiếc chum đá nằm rải rác không theo bất kỳ quy luật nào. Những chiếc chum này có hình dáng khác nhau, chiếc thì miệng tròn, chiếc thì có miệng vuông, chiếc thì to; kích thước mỗi chiếc cũng đa dạng: chiếc khác lại nhỏ, thon dài hoặc tù bẹt,… Nhiều chiếc lọ nhô hẳn ra khỏi mặt đất trong khi những chiếc lọ khác có thể chìm một phần trên mặt đất, chiếc có nắp đậy, số còn lại lại trống không, trông như những con xúc xắc nhiều hình thù được ném ngẫu nhiên từ trên trời xuống bàn cờ lớn của trái đất, tạo nên vẻ thần bí cho nơi này.
Ngày 6/7/2019, Di sản Chum Cự thạch ở Xieng Khuang – Cánh đồng Chum chính thức được công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới.
>> Tham khảo: Top 10+ thắng cảnh tự nhiên nổi tiếng của du lịch Lào
 

Sự xuất hiện bí ẩn của Cánh đồng chum ở Lào

Theo truyền thuyết của người Lào, trước đây ở khu vực này từng là nơi định cư của những người khổng lồ. Họ đã tạo ra những chiếc chum để đựng rượu gạo mang về ăn mừng chiến thắng của vua Khun Cheung. Tuy nhiên, đây cũng chỉ được coi là truyện thần thoại vì hầu như không có cơ sở hay nghiên cứu nào chứng minh giả thiết này là thật.
Một ý tưởng khác cho rằng đây là những chiếc chum lớn được sử dụng để trữ nước mưa để tiếp nước cho các lữ khách vì khu vực này thường xuyên xảy ra khô hạn, những người hành khất khó tìm được nguồn nước có thể sẽ ngã gục trên đường đi.

Còn dựa trên nghiên cứu của các nhà khảo cổ học, những vật dụng bằng đá nằm trên cánh đồng này là những chiếc hũ lớn thay vì gọi là chum hay cối đá như cách mọi người vẫn gọi. Năm 1930, nhà khảo cổ học người Pháp Madeleine Colani đã đưa ra kết luận rằng những chiếc hũ lớn này có liên quan đến nghi thức chôn cất thời tiền sử khi bà phát hiện ra một hang động chứa hài cốt người như tro cốt ở khu vực này. Các cuộc khai quật của các nhà khảo cổ học Lào và Nhật Bản trong nhiều năm qua cũng giúp củng cố giả thuyết này sau khi nhiều hài cốt, vật dụng mai táng và đồ gốm được tìm thấy quanh các chum đá.
Cho đến hiện tại, thời gian xuất hiện những chiếc chum đá này còn là một bí ẩn chưa có lời giải, nhưng có thể ước tính Cánh đồng chum Lào có niên đại khoảng 1.500 – 2.000 năm tuổi. Ngoài ra, chất liệu làm nên những chiếc chum này cũng gây nhiều tranh cãi. Một số người nói rằng chúng được làm bằng đá vôi, những người khác nói rằng chúng được làm bằng đá ong và đá cẩm thạch trộn với một số vật liệu cổ xưa hiện đã không còn tồn tại.

Mặc dù Cánh đồng chum được coi là di tích tiền sử có giá trị nghiên cứu rất lớn nhưng không hề đơn giản vì xung quanh khu vực này vẫn còn sót lại nhiều bom, đạn, mìn sau các cuộc chiến tranh, biến nơi này thành điểm khảo cổ nguy hiểm nhất thế giới. Mặc dù vậy, Cánh đồng chum vẫn là một trong những điểm du lịch ấn tượng nhất khu vực, thu hút rất nhiều du khách ghé đến tham quan và tìm hiểu về những giai thoại quanh lịch sử của danh thắng này.
 

Đến Cánh đồng chum của Lào thì xem gì?

Ngoài Thị trấn cổ Luang Prabang và Các khu định cư cổ đại liên quan trong cảnh quan văn hóa Champasak, Cánh đồng chum là Di sản thế giới thứ 3 của Lào thu hút sự quan tâm của nhiều du khách nhất của xứ vạn tượng. Mặc dù có quy mô rất lớn nhưng hiện tại chỉ có 3 địa điểm tham quan chính ở Cánh đồng chum mở cửa cho đông đảo du khách và nghiên cứu sinh nhất, bao gồm:
 

Khu 1 – Cánh đồng chum ở Lào

Chỉ cách Phonsavan khoảng 10 phút lái xe, Khu 1 là điểm tham quan lớn, dễ đi và được ghé thăm nhiều nhất ở Cánh đồng Chum. Vì quy tụ những điểm đặc sắc nhất của Cánh đồng chum bao gồm: chiếc chum đá lớn nhất (nặng hơn 10 tấn và cao gần 3m), chum đá có nắp, những chiếc chum chạm khắc và một hang động lớn được cho là lò hỏa táng thời cổ đại,… nên Khu 1 đã trở thành điểm nhấn của chuyến tham quan của phần lớn du khách khi đến Cánh đồng chum của Lào.

Ở đây, du khách sẽ tìm thấy trung tâm dành cho khách tham quan ở lối vào, nơi cung cấp các thông tin thú vị về Cánh đồng Chum cũng như vai trò quan trọng của nó trong Chiến tranh Đông Dương lần thứ hai. Đến địa điểm này, du khách còn được giới thiệu về cuộc chiến khốc liệt những năm 60 qua các chiến hào, hố cáo và hố bom lịch sử. Đừng quên tham quan và mua sắm một vài món đồ nhỏ xinh ở các cửa hàng đồ lưu niệm gần lối vào nhé!
 

Khu 2 – Cánh đồng chum ở Lào

Bên cạnh Khu 1 hút khách, một địa điểm an toàn khác ở Cánh đồng chum cũng mở cửa cho khách tham quan và các nhà khảo cổ là Khu 2. Khu vực này không dễ đi như Khu 1, khá gập gềnh và lầy lội. Khu 2 được chia thành hai phần: Một phần là những chiếc chum nằm trên đỉnh một ngọn đồi nhỏ, có tầm nhìn toàn cảnh ra vùng đồng bằng. Phần còn lại là những chiếc chum ẩn mình trong một khu rừng nhỏ.

Mặc dù đường đi vất vả hơn Khu 1, không có nhiều nét đặc sắc như Khu 1, và thậm chí nhiều chiếc chum ở đây còn bị hư hại do tác động của thiên nhiên và thời gian nhưng Khu 2 khá vắng vẻ khách và phong cảnh thiên nhiên hoang sơ, hẻo lánh ở đây càng làm tăng thêm nét kì bí, thần kỳ cho Cánh đồng chum.
 

Khu 3 – Cánh đồng chum ở Lào

Khu vực Khu 3 có phần giống với Khu 2. Và từ Khu 2, bạn có thể đi bộ đến Khu 3 qua làng Ban Xiengoy và chỉ mất khoảng 30 phút. Ở Khu 3, du khách sẽ cảm thấy một chút bất ngờ vì những chiếc chum ở đây có kích thước không đồng đều và có một số chiếc cao đến mức du khách không thể nhìn thấy bên trong.

Điều duy nhất khi tham quan ở đây đó là quanh khu vực này vẫn còn bom mìn nên việc tham quan sẽ có một chút nguy hiểm nếu không có hướng dẫn viên hay người chỉ đường. Những vị khách đi tham quan tự do tốt hơn hết không nên đến đây vì dễ gặp nguy hiểm.
 

Một số thông tin thú vị về Cánh đồng chum của Lào

- Chiếc chum cao nhất cao 3m, chiếc chum nặng nhất có trọn lượng trên 10 tấn;
- Có hơn 90 khu di tích chum đá ở tỉnh Xieng Khouang, mỗi khu có từ 1 đến 400 chum đá;
- Ngoại trừ một chiếc chum duy nhất tại Khu 1 được trang trí và đậy nắp, những chiếc khác đều trống trơn.
- Khu 1 là nơi được nghiên cứu và tham quan nhiều nhất, cũng là điểm du lịch gần thị trấn Phonsavan nhất;
- Những chiếc chum có nhiều kích thước, hình dạng hoặc thậm chí cả chất liệu;
- Một số chiếc chum được làm từ vật liệu được tìm thấy cách điểm tham quan tận 10km
- Cánh đồng Chum bị Mỹ tàn phá bằng bom mìn trong cuộc chiến tranh Việt Nam từ năm 1964-1969. Vì vậy, vẫn còn một lượng lớn bom chưa nổ trong khu vực, đặc biệt là bom chùm, biến nơi này thành điểm tham quan nguy hiểm nhất ở Lào.
>> Tham khảo: Kinh Nghiệm Du Lịch Lào Theo Tour Và Tự Túc